Rabarbar zyskuje coraz większą popularność wśród ogrodników, a jego uprawa nie jest skomplikowana. Wymaga jednak przestrzegania kilku podstawowych zasad:
- Preferuje żyzną glebę
- Potrzebuje dobrze nasłonecznionego miejsca
- Jest wytrzymały – odporny na mrozy do -10°C
- Idealny do uprawy w polskim klimacie
Kluczowe dla udanej uprawy rabarbaru jest zapewnienie mu odpowiednich warunków:
- Regularne podlewanie – gleba powinna być wilgotna, ale nie podmokła
- Unikanie nadmiernego nawodnienia, które może prowadzić do gnicia
- Systematyczne odchwaszczanie, umożliwiające swobodny rozwój pąków liściowych
Charakterystyka rabarbaru
Rabarbar ogrodowy (Rheum rhaponticum) to imponująca bylina z rodziny rdestowatych, pochodząca z Azji Środkowej, Bułgarii i południowej Syberii. Oto jego główne cechy:
- Wysokość – może osiągać nawet 1,5 metra
- Budowa – grube kłącze i duże blaszki liściowe na długich ogonkach
- Ogonki liściowe – jadalna część rośliny, mogą mieć różne barwy (od zielonej przez różową do intensywnie czerwonej)
- Zastosowanie – ceniony w kuchni i medycynie naturalnej
Ciekawostka: Rabarbar kędzierzawy to odmiana o dekoracyjnych, pomarszczonych liściach, często uprawiana jako roślina ozdobna.
Wymagania glebowe i stanowisko
Wybór odpowiedniego stanowiska i przygotowanie gleby to kluczowe czynniki wpływające na sukces w uprawie rabarbaru:
| Aspekt | Wymagania |
|---|---|
| Gleba | Żyzna, zasobna w wodę (np. czarnoziemy, mady), bogata w składniki odżywcze, dobrze przepuszczalna |
| Stanowisko | Słoneczne, toleruje lekkie zacienienie, osłonięte od silnych wiatrów |
| pH gleby | Obojętne lub lekko kwaśne (pH 6,0-7,0) |
Przed założeniem plantacji warto wzbogacić podłoże dobrze rozłożonym obornikiem lub kompostem, co zapewni roślinom dobry start i bujny wzrost w kolejnych latach.
Jak sadzić i pielęgnować rabarbar
Uprawa rabarbaru to przyjemne i satysfakcjonujące zajęcie, wymagające pewnej wiedzy i systematyczności. Oto kluczowe aspekty uprawy:
- Termin sadzenia – najlepiej jesienią (wrzesień-październik) lub wiosną (marzec)
- Pielęgnacja – regularne nawadnianie, nawożenie, ochrona przed chorobami i szkodnikami
- Wymagania glebowe – pH około 6, gleba bogata w próchnicę
- Trwałość – roślina wieloletnia, odporna na niskie temperatury
Ważne: Co 5-6 lat warto wykopać rabarbar, podzielić go na mniejsze części i przenieść w inne miejsce, co zapewni bujniejsze plony w przyszłych latach.
Sadzenie rabarbaru krok po kroku
- Wybierz odpowiednie miejsce – słoneczne lub lekko zacienione, z żyzną glebą
- Przygotuj sadzonki – użyj karp rabarbaru mających 4-6 lat, o wadze około 300 g, z co najmniej jednym pąkiem i kilkoma korzeniami
- Wykop dołki – głębokość i szerokość około 30 cm, wyściel dno warstwą obornika lub innego naturalnego nawozu
- Umieść sadzonki – w odległości około 1 m od siebie, pąki 2-3 cm pod powierzchnią gleby
- Zasyp i podlej – dokładnie zasyp dołki ziemią i obficie podlej
Wskazówka: Odmiany słabo rosnące sadź w rozstawie 100-150 x 100-120 cm, a silnie rosnące w rozstawie 150-200 x 120-150 cm.
Podlewanie i nawożenie
Prawidłowe podlewanie i nawożenie mają kluczowy wpływ na wzrost i plonowanie rabarbaru:
- Podlewanie – regularne, szczególnie w okresach suszy; gleba stale wilgotna, ale nie zalana
- Pora podlewania – najlepiej rano lub wieczorem, unikając godzin największego nasłonecznienia
- Nawożenie – roślina o dużych wymaganiach pokarmowych
- Nawozy – organiczne (kompost, obornik) oraz mineralne (wiosną, bogate w azot, fosfor i potas)
Uwaga: Unikaj przesadzenia z nawożeniem azotowym, gdyż może to prowadzić do nadmiernego gromadzenia się azotanów w roślinach.
Ochrona przed chorobami i szkodnikami
Rabarbar, choć stosunkowo odporny, może być atakowany przez różne choroby i szkodniki:
| Zagrożenie | Metody ochrony |
|---|---|
| Choroby (np. rdza rabarbaru, plamistość liści) | Profilaktyka, naturalne opryski (wywar z pokrzywy lub czosnku) |
| Szkodniki (np. mszyce, ślimaki) | Naturalne metody odstraszania, w ostateczności środki chemiczne |
Pamiętaj: Stosując środki chemiczne, zawsze przestrzegaj zaleceń producenta i zachowaj okres karencji przed zbiorem.
Zbiór i przechowywanie rabarbaru
Zbiór rabarbaru to kluczowy moment w jego uprawie, wymagający odpowiedniego wyczucia czasu i techniki:
- Okres zbioru – od wczesnej wiosny do końca lipca
- Najlepsza jakość – młode ogonki liściowe są najbardziej wartościowe pod względem smaku i zawartości składników odżywczych
Przechowywanie rabarbaru wymaga staranności, aby zachować jego świeżość i wartości odżywcze:
- Krótkoterminowe – w lodówce przez kilka dni, owinięte wilgotnym ręcznikiem papierowym
- Długoterminowe – mrożenie pokrojonych ogonków
Porada: Mrożenie pozwala cieszyć się smakiem rabarbaru nawet poza sezonem.
Kiedy i jak zbierać rabarbar
Zbiór rabarbaru zazwyczaj rozpoczyna się na początku maja i może trwać do lipca. Przy zbiorze należy pamiętać o kilku istotnych zasadach:
- Pierwszy rok po posadzeniu – nie zbieramy rabarbaru, dając roślinie czas na ukorzenienie i nabranie sił.
- Od drugiego roku – można rozpocząć zbiory, ale z umiarem (nie więcej niż 1/3 liści z jednej rośliny).
- Długość ogonków – powinny osiągnąć minimum 20 cm przed zbiorem.
Technika zbioru jest równie ważna co jego termin:
- Chwyć ogonek u podstawy.
- Delikatnie, ale zdecydowanie wyłam go, wykonując lekki skręt.
- Unikaj wycinania ogonków nożem – może to prowadzić do rozwoju chorób grzybowych.
Uwaga: Liście rabarbaru są trujące i nie nadają się do spożycia. Należy je odciąć i wyrzucić lub wykorzystać jako kompost.
Przechowywanie i wykorzystanie w kuchni
Po zbiorze rabarbar można przechowywać na kilka sposobów:
| Metoda | Czas przechowywania | Sposób |
|---|---|---|
| Świeże ogonki | Do tygodnia | Zawinięte w wilgotny ręcznik papierowy, w plastikowej torbie, w lodówce |
| Mrożenie | Długoterminowe | Pokrojone ogonki zamrożone na blasze, następnie przesypane do woreczków |
Rabarbar ma szerokie zastosowanie w kuchni:
- Kompoty, dżemy i konfitury
- Dodatek do ciast (świetnie komponuje się z truskawkami lub jabłkami)
- Orzeźwiające napoje
- Dodatek do mięs
Pamiętaj: Rabarbar jest bardzo kwaśny, dlatego często łączy się go z cukrem lub innymi słodkimi składnikami dla zbalansowania smaku. Jego unikalny aromat i konsystencja czynią go cennym składnikiem w nowoczesnej kuchni, dodającym potrawom intrygującego charakteru.
Odmiany rabarbaru i ich zastosowanie
Rabarbar cieszy się dużą popularnością w polskich ogrodach. Istnieje wiele odmian różniących się smakiem, kolorem ogonków liściowych oraz okresem dojrzewania. Wybór odpowiedniej odmiany może znacząco wpłynąć na sukces uprawy i satysfakcję z plonów.
Najpopularniejsze odmiany w Polsce można podzielić ze względu na termin zbioru:
- Wczesne (zbiór w maju) – 'Karpow Lipskiego’, 'Wczesny Hosera’
- Średniowczesne (zbiór w czerwcu) – 'Koral’, 'Wiśniowy’
- Późne (zbiór w lipcu) – 'Malinowy’, 'Olbrzym Amerykański’
Ta różnorodność pozwala na wybór odmiany idealnie dopasowanej do indywidualnych potrzeb i warunków uprawy.
Popularne odmiany rabarbaru
Wśród najpopularniejszych odmian rabarbaru ogrodowego w Polsce wyróżniają się:
- ’Malinowy’ – odmiana późna o intensywnie czerwonych ogonkach i wyjątkowym, malinowym posmaku.
- ’Wiśniowy’ – średniowczesna odmiana charakteryzująca się ciemnoczerwonymi ogonkami i intensywnym smakiem.
- ’Koral’ – średniowczesna odmiana o czerwonozielonym miąższu, ceniona za swój zrównoważony smak.
- ’Karpow Lipskiego’ – wczesna odmiana o zielonym miąższu i różowej skórce, szczególnie polecana do pędzenia.
- ’Holsteiner Blut’ – odmiana o intensywnie czerwonej barwie i delikatnie słodkim smaku.
Każda z tych odmian ma swoje unikalne cechy, które wpływają na ich zastosowanie w kuchni. Na przykład, 'Malinowy’ świetnie sprawdza się w deserach, podczas gdy 'Karpow Lipskiego’ jest idealny do wczesnego rozpoczęcia sezonu na rabarbar.
Kulinarne zastosowanie rabarbaru
Rabarbar to niezwykle wszechstronny składnik w kuchni, który można wykorzystać na wiele sposobów. Jego charakterystyczny kwaskowaty smak dodaje wyrazistości zarówno słodkim, jak i wytrawnym potrawom.
| Zastosowanie | Opis |
|---|---|
| Ciasta i desery | Świetnie komponuje się z kruchym ciastem, tworząc klasyczne połączenie w tartach czy ciastach drożdżowych |
| Kompoty i napoje | Doskonała baza do orzeźwiających kompotów i lemoniady |
| Dżemy i konfitury | Dzięki wysokiej zawartości pektyn, idealnie nadaje się do przygotowywania domowych przetworów |
| Sosy | Kwaśny smak doskonale uzupełnia dania mięsne, zwłaszcza drób i wieprzowinę |
| Zupy | Chłodnik rabarbarowy to nietypowa, ale orzeźwiająca propozycja na upalne dni |
Uwaga: Rabarbar zawiera kwas szczawiowy, który w dużych ilościach może być szkodliwy. Zaleca się jego umiarkowane spożycie, szczególnie osobom z tendencją do tworzenia się kamieni nerkowych. Młodsze łodygi zawierają mniej kwasu szczawiowego, więc są bardziej polecane do spożycia.
